Շուկան սպասում է` «կթռչի՞» դոլարը, թե՞ ոչ

ՄԻ ԳԼՈՒԽ ՆԵՐՄՈՒԾՈՒՄ ԵՆՔ
Եվ այսպես, եթե սույն թվականի հունվար-փետրվարին արտահանումը կազմել է 79 մլն դոլար, և դա բացատրվում էր սեզոնային գործոնով, ապա մարտ-ապրիլին գրանցված 95 մլն դոլարը թեև որոշակի առումով գերազանցում է տարվա առաջին երկու ամիսների ցուցանիշները, սակայն այն չէ, ինչ կարելի էր ակնկալել: Սպասվում էր, որ մայիսից արտահանման ծավալները կավելանան, սակայն մայիս-հունիսին մեր արտահանումը կազմեց ընդամենը 106 մլն դոլար: Իրավիճակը որոշ առումով շտկեցին ծիրանը և արտահանվող մյուս մրգերը, որոնց շնորհիվ հուլիսին արտահանումը կազմեց 71 մլն դոլար, այսինքն, յոթ ամսում Հայաստանից արտահանվել է 352 մլն դոլարի արտադրանք:
Ինչ վերաբերում է ներմուծմանը, թեև այն զիջում է նախորդ տարվա հունվար-հուլիս ամիսներին 29,5 տոկոսով, սակայն մոտ 5 անգամ գերազանցում է արտահանումը, և «Մերն ուրիշ է» կամ «Ընտրենք տեղականը» կարգախոսները կա՛մ հնացել են, կա՛մ տեղական արտադրողն իսկապես սկսել է դուրս մղվել ներքին շուկայից:
Պետք է արձանագրել, որ իրավիճակը կրկին փրկել են մասնավոր փոխանցումները: Թեև ֆիզիկական անձանց կողմից ոչ առևտրային նպատակներով դեպի Հայաստան կատարված մասնավոր փոխանցումներն առաջին կիսամյակում կրճատվել են 34 տոկոսով` կազմելով 561 մլն դոլար, իսկ բանկային համակարգով ընդհանուր մասնավոր փոխանցումները կրճատվել են 27 տոկոսով` կազմելով 854,4 մլն դոլար, սակայն հենց այդ գումարն է, որ որոշակի առումով փոխհատուցել է արտահանում-ներմուծում տարբերությունը:
Հետաքրքիր է, որ ճգնաժամի հիմնական հարվածը ստացած երկրից` ԱՄՆ-ից, մեր հայրենակիցների ոչ առևտրային տրանսֆերտները կրճատվել են 15 տոկոսով, իսկ Ռուսաստանից կրճատումը կազմել է 37 տոկոս: Չնայած այս հանգամանքին, մասնավոր տրանսֆերտների մասնաբաժնով Ռուսաստանը մնում է առաջատարը` 79 տոկոս:
Սակայն վերջին շաբաթում Հայաստանում ընթացող գործընթացների տրամաբանությունից հետևում է, որ մարտ ամսից մինչ օրս շարունակվող դրամ-դոլար հավասարակշռությունը կարող է խախտվել, դոլարը կարող է միանգամից գրոհել և նոր բարձունքներ նվաճել արտարժութային շուկայում: Դա է փաստում նաև վերջին մի քանի օրերին միջբանկային և բորսային շուկաներում դոլարի աննախադեպ պահանջարկի աճը: Այսպես, եթե օգոստոսի 4-ին տեղական բորսայում` «ՆԱՍԴԱՔ ՕԷՄԵՔՍ»-ում, իրականացվել է 4 մլն դոլարի վաճառք, սեպտեմբերի 1-ին` 10, ապա այս ամսվա 4-ին այդ ցուցանիշը կազմել է 25, 7 մլն դոլար, իսկ սեպտեմբերի 7-ին` 30,2 մլն: Թե ինչի հետ է կապված դոլարի այդպիսի մեծ պահանջարկը, դժվար է ասել, թեև վերջին օրերին արտարժույթի փոխանակման կետերից մեծ քանակությամբ դոլարի գնումը որոշակի դժվարություններ է առաջացնում: Փաստը տարօրինակ է այնքանով, որ արդեն մեկ շաբաթ է` ամերիկյան դոլարը համաշխարհային սակարաններում սրընթաց արժեզրկվում է համաշխարհային հիմնական արժույթների նկատմամբ: Մասնավորապես, 1 եվրոյի փոխարժեքը հասել է 1,45 դոլարի, որն ամենաբարձր ցուցանիշն է վերջին յոթ ամիսներին: Դոլարի նկատմամբ արժևորվել են ինչպես ռուսական ռուբլին, այնպես էլ ճապոնական իենը: Բայց քանի որ Հայաստանում դոլարի փոխարժեքի ձևավորման այլ տարբերակ է գործում (օրվա միջինացված փոխարժեքը կազմվում է միջբանկային շուկայում` «ՆԱՍԴԱՔ ՕԷՄԵՔՍ»-ում, ինչպես նաև փոխանակման կետերում` օրվա առքուվաճառքի ցուցանիշներից), ապա կարելի է ենթադրել, որ դոլարի պահանջարկի բարձրացումը թույլ չի տվել դրամին արժևորվել, և շուկայում սպասողական վիճակ է:
Չնայած դոլարի առք ու վաճառքը դեռևս 376-378 դրամի միջակայքում է, սակայն արդեն իսկ ապրանքային շուկան արձագանքում է այս սպասողական վիճակին: Այսպես, «Երևան-Սիթի» սուպերմարկետների ցանցում նորզելանդական կարագը թանկացել է միանգամից 100 դրամով, ռուսական «Զոլոտայա սեմեչկա» ձեթը` 45-50 դրամով: Եվ դեռ պարզ չէ, թե ինչպիսի գնաճ կարձանագրվի, եթե դոլարը «որոշի» իսկապես «թռչել»։
Արտակ ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ